سفال از جمله ظروفی است که نمی‌توان آن را روی مد یا از دور خارج شده تلقی کرد. سفال از گذشته تا به امروز بوده و همچنان هم باقی خواهد ماند. برای همین برخی اگر ظروف اصلی‌شان را سفال انتخاب نکنند بخشی از ظروف مانند کاسه‌های آش خوری، لیوان‌های چای، فنجان‌های قهوه یا حتی برخی از ظروف پذیرایی‌شان را از جنس سفال در نظر گرفته و از رنگ و لعاب و زیبایی آن نهایت استفاده را می‌برند.
حتی در حال حاضر برخی از ظروف سفالی به گونه‌ای ساخته می‌شود که برای دکوری و زیبایی فضای خانه حتی خانه‌های امروزی ایده‌آل بوده و با بسیاری از سلیقه‌ها همخوانی دارد. کوزه، گلدان، کاسه، جام و… از جمله آنهاست. سفال‌هایی که در همدان و یزد تولید می‌شود امروزه آنقدر زیبا، جذاب و خاص هستند که توانسته است سلیقه سخت پسندهای امروزی را نیز به سمت خود جلب کند. برای همین از گارد قدیمی بودن و غیر قابل کاربردی بودن و نازیبا بودن ظروف سفالی خارج شده و با نگاهی تازه و جدید به این ظروف خاص که با خود بوی طبیعت، خاک و… را به همراه دارد به آنها نظر کنید.
چگونگی انتخاب درست ظروف سفالی
شاید یکی از انتقادهایی که امروزه از ظروف سفالی در مقایسه با سایر ظروف می‌شود از نظر استحکام آنهاست. حساس بودن این ظروف و امکان لب‌پر شدن آنها نسبت به دیگر جنس‌ها موجب می‌شود تا بسیاری به سمت چنین ظرف‌هایی نروند. در صورتی که در حال حاضر کیفیت ساخت به گونه‌ای پیش رفته است که استحکام و مرغوبیت این نوع از ظروف را بسیار بالا برده و احتمال شکستن و لب‌پر شدن آن در مقایسه با گذشته را بسیار کم‌تر کرده است. از طرف دیگر سفال‌های امروزی دارای سطحی صاف و صیقلی‌تر هستند و برای همین از نظر ظاهری می‌تواند مطلوب واقع شود.
در زمان انتخاب ظروف سفالی بهتر است چند نکته را مدنظر قرار دهید. لعابی که بر روی ظروف سفالی قرار داده می‌شود بسیار مهم است و با مرغوبیت و کیفیت آنها ارتباط مستقیم خواهد داشت. برای همین حتما به این نکته توجه داشته باشید که اگر بر روی سفال دانه‌های سفید می‌بینید این دانه‌ها آهک درون خاک هستند و بهتر است آنها را انتخاب نکنید. چون به مرور باعث خرد شدن سفال و از هم پاشیده شدن آنها می‌شود. همچنین از ظروفی که ترک دارند هم به هیچ عنوان استفاده نکنید. چون درون شیار این ترک‌ها میکروب و آلودگی وارد شده و می‌تواند در زمان استفاده از آنها این میکروب و آلودگی وارد بدن شده و به جسم آسیب بزند. ضمن اینکه قطعا این ظروف از جای ترک خواهند شکست.
نکته دیگری که باید برای انتخاب درست ظروف سفالی آن را مدنظر قرار دهید رنگ آنهاست که حتما درون کوره رفته و رنگ به خوبی بر روی سفال نشسته باشد. رنگ‌هایی که خارج از کوره بر روی سفال زده می‌شود کیفیت خوبی نداشته و به مرور از بین می‌رود. رنگ‌هایی که به وسیله گواش، رنگ روغن، رنگ ماشین یا ترکیباتی از قیر که با بنزین رقیق شده استفاده می‌شود به مرور زمان از بین خواهد رفت. همچنین به ظروفی که دارای اتصالات هستند مانند دستگیره، پایه، در و… توجه داشته باشید که این اتصالات به خوبی صورت گرفته شده و هماهنگی لازم را داشته باشد که از نظر ایمنی نیز این نکته حائز اهمیت خواهد بود.
اهمیت توجه به کیفیت لعاب
یک نکته مهم دیگر که در زمان انتخاب ظروف سفالی باید در نظر گرفته شود توجه به کیفیت لعاب آن است که لعاب یک پوشش شیشه مانند روی سطح سفال ایجاد می‌کند و از این طریق راه منافذ ریز آن را می‌بندد. برای آنکه ذرات لعاب به راحتی ذوب شوند به لعاب سرب می‌زنند و سپس سفال لعاب زده را در کوره می‌گذارند. اگر سفال لعاب زده در دمای مناسب و مدت زمان درست در کوره حرارت ببیند، ذرات سرب کاملا با ذرات لعاب پیوند می‌خورند و مقدار ناچیزی از سرب به هنگام پخت غذا وارد آن می‌شود، اما اگر این کار به درستی انجام نشود سرب موجود در لعاب وارد غذا شده و سلامت فرد را به خطر می‌اندازد. امروزه بسیاری از سازندگان ظروف سفال و سرامیک از لعاب‌های بدون سرب استفاده می‌کنند؛ اما ممکن است هنوز تولیدکنندگانی باشند که از کوره‌های قدیمی که در آنها ظروف با لعاب سربی می‌گذاشتند استفاده کنند.
در این صورت احتمال دارد باقیمانده سرب به جا مانده از گذشته روی ظروف بدون سرب بنشیند و از آنجا که سرب ممکن است با لعاب بدون سرب ترکیب نشود به راحتی غذا و نوشیدنی که در آن ریخته می‌شود را آلوده کند. برای همین زمان انتخاب باید به کارخانه تولیدکننده اطمینان کافی داشته باشید که با استانداردهای لازم به تولید این ظروف پرداخته یا آن فضایی که سفال دست ساز می‌سازد در کوره‌هایی با کیفیت این عملیات را انجام می‌دهد. در غیر این صورت بهتر است از چنین سفال‌هایی استفاده نکرده یا تنها به عنوان دکوری مورد استفاده قرار گیرد.
طرز استفاده از ظروف سفالی و نقش تزئینی آنها در ایجاد سبک معاصر:
نشان دادن مجموعه‌ای از سفال‌ها در یک فضای خالی، به صورت غیر سنتی، سبکی معاصر را ایجاد می‌کند. مثلاً اگر محیطی دارای کاغذ دیواری طرح‌دار با پس‌زمینه آبی پررنگ باشد، استفاده از نماهای سفید و آبی، به فضا جلوه بیشتری خواهد بخشید.
نقش تزئینی سفال‌ها در ایجاد سبک روستایی:
اگر شما از آن دسته افرادی هستید که سبک روستایی را ترجیح می‌دهند، پیشنهاد ما به شما سفال‌هایی هستند که با دست نقاشی شده‌اند. برای اینکه سفال‌هایی با رنگ‌های زنده، بیشتر به چشم بیایند؛ همه آنها را یک جا و در کنار هم قرار دهید. همچنین بهتر است پس‌زمینه دکورتان یک رنگ تیره باشد تا حالت نوستالژی‌تری به این سبک بدهد.
طرز استفاده از ظروف سفالی برای پخت و پز و سرو غذا
زیبایی تنها ویژگی‌ای نیست که باعث رواج استفاده از ظروف سفالی می‌شود. به گفته برخی کارشناسان، بهتر است ظروف سفالی را جایگزین ظروف پلاستیکی و فلزی کنیم. برای پخت و پز با ظروف سفالی بهتر است به سراغ شعله‌ای نرم و کم ( یا استفاده از شعله پخش کن) بروید.
چرا نمی‌توان در ظروف سفالی بدون لعاب به پخت و پز غذا پرداخت؟
زیرا بعد از هر بار طبخ غذا، احتمال می‌رود که مقداری از غذا در جداره سفالی ظروف باقی بماند و یا بشکنند.
نکات تکمیلی طرز استفاده از ظروف سفالی:
- برای درست کردن غذا در ظروف سفالی، باید مواظب باشید که آن را روی حرارت تند و زیاد قرار ندهید. چرا که این عمل سبب تکه تکه شدن ظرف سفالی شما می‌شود. توصیه می‌کنیم که آن را روی حرارت مستقیم شعله قرار ندهید و به جای آن، از شعله‌پخش‌کن استفاده کنید.
- پس از استفاده از ظروف سفالی، به سرعت آن را بشورید. چرا که این ظروف خیلی زود لک مواد غذایی را به خود می‌گیرند.
- این ظروف به هیچ وجه نباید خراش یا ترکی بردارند، چرا که باعث ورود خاک رس به مواد غذایی می‌شوند و این امر در مقادیر زیاد، به سلامتی انسان آسیب جدی وارد می‌کند. سعی کنید حتی‌المقدور از شستن این ظروف با سیم ظرفشویی خودداری کنید.
- مواظب باشید که مواد غذایی‌ای همانند ترشیجات را به مدت طولانی در این ظروف قرار نگه ندارید. این ظروف ممکن است باعث فاسد شدن این مواد شوند.
- استفاده از هر نوع شوینده‌ای به جز سفیدکننده‌ها برای شستشوی سفال‌ها مجاز است. مواد سفیدکننده باعث خورده شدن ذرات سفال می‌شوند و ممکن است بعد از مدتی، این ظرف‌ها را متلاشی کنند.
- پس از پیرکس، ظروف سفالی بهترین ظروف برای استفاده در مایکروفر یا فر هستند. البته دقت داشته باشید که ظروف سفالی‌ای که در مایکروفر استفاده می‌کنید، رنگ کوره‌ای داشته باشند. زیرا رنگ‌های کوره‌ای در مایکروفر ایجاد جرقه کرده، در فر می‌سوزند و تغییر رنگ می‌دهند.
- از سرو غذاهای داغ در ظروف سفالی لعاب‌دار بپرهیزید. زیرا در موادی که لعاب را تشکیل می‌دهند، مقداری سرب وجود دارد و این سرب در محصولات دست‌ساز بیشتر است.
سخن آخر
ظروف سفالی فواید بی‌شماری دارند. روشن است که استفاده از این ظروف و جایگزین کردن آن با ظروف فلزی و پلاستیکی، می‌تواند سبک زندگی شما را به شیوه‌ای مثبت تغییر دهد. این ظروف شما را چندین قدم به سلامتی نزدیک‌تر می‌کند. همچنین با استفاده از ظروف سفالی لعاب‌دار در محل زندگیتان، می‌توانید به آن جان و رنگی تازه ببخشید. این ظروف می‌توانند یکی از بهترین گزینه‌ها برای هدیه دادن به عزیزانتان باشند.
حالا که با خواندن این مطلب، نکات مفیدی را در رابطه با طرز استفاده از ظروف سفالی فرا گرفتید، می‌توانید بهترین و باکیفیت‌ترین این ظروف را با قیمتی مناسب ازدیبافرخریداری کنید و از اصالت کالای خود مطمئن باشید.
